«المنتظم فى تاریخ الملوک و الامم» یکى از کتاب هاى بسیار مهم اهل سنت در زمینه تاریخ اسلام، صحابه شناسى و رجال مى باشد که توسط ابو الفرج عبد الرحمن ابن جوزى (508ـ 597ق) تالیف شده است. ابن جوزى که با فلسفه و علوم نظرى مخالف بود، روش کلامى و صرفاً غیر عقلى در عقاید را دنبال مى کرد. اما على رغم این مخالفت براى اثبات وجود خدا در ابتداى کتاب خود همان «دلیل حدوث» متکلمان را ذکر کرده است که در واقع برهان عقلى به شمار مى رود. این کتاب به عنوان منبعى مهم براى مورخان پس از ابن جوزى به شمار مى رود که بخشى از مطالب کتاب خود را بر اساس آن تدوین نموده اند. مثل ذهبى در تاریخ الاسلام و ابن کثیر در البدایه و النهایه. ابن جوزى که از متعصبان حنابله اهل سنت بود بسیاری از حقایق و وقایع مربوط به عقاید شیعه را در کتاب خود نقل و ذکر نکرده است. او که از نوادگان ابوبکربود با تشیع مبارزه مى کرد و همه علماى شیعه را در بغداد ممنوع المنبر کرد. همچنین مثل سایر تراجم نویسان اهل سنت، اعتقاد به تشیع را دلیل بر ضعف راوى دانسته و با عباراتى مثل «کان یمیل الى الرفض یا التشیع»، «کان یرمى بالاعتزال و الرفض»، «یتظاهر فى الغلوّ و الرفض»، «لایعظّم بیت الخلافه» به تضعیف و ردّ علما و راویان شیعه پرداخته است. البته به طور نا خواسته مطالبى در کتابش بیان کرده که به نفع شیعه بوده و به وسیله علماى شیعه مورد دقت قرار گرفته است.
 

کتاب المعارف که به نام «معارف ابن قتیبه» نیز شهرت دارد توسط ابو محمد عبد الله بن محمد بن مسلم بن قتیبه دینورى (213ـ 276ق) نوشته شده است. این کتاب مختصرى از تاریخ زمان حضرت آدم تا دوره معاصر خودش (خلفاى عباسى) را گزارش کرده است. او کتابش را شبیه به کتاب استادش «وکیع» به نام «الشریف» نوشت و بسیارى ازمطالب خود را از کتاب هاى نویسندگان پیش از خود مثل کتاب «المنمق» و «المحبر» «ابن حبیب بغدادى» و آثار «ابوحنیفه دینورى» نقل کرده است. اما باب بندى و تنظیم مطالب و خلاصه گویى او بى سابقه و حائز اهمیت است. این کتاب علاوه بر اینکه کتاب تاریخى عام است، به عنوان کتاب صحابه شناسى نیز شناخته شده است؛ زیرا شرح حال صحابه را در یک فصل آورده و شرح حال راویان حدیث تا زمان معتمد عباسى و بزرگانى را که در حوادث مهم تاریخ اسلام نقش بسزایى ایفا کرده اند را نیز آورده است.

یک معنی گواهى پیامبران، گواهی اصطلاحی است که پیامبران هر قوم مثل اعضای بدن و فرشتگان و خداوند بر اعمال پیروانشان گواهی خواهند داد. و معنی دیگر، شهادت عملى است؛ یعنى: «اعمال یک فرد نمونه مقیاس سنجش براى اعمال سایرین»، می باشد. زیرا هر پیامبرى با صفات ممتازى که داشته مقیاس سنجش براى امت خویش محسوب مى شود. و از آنجا که پیامبر اسلام(ص) بزرگ ترین پیامبران الهى است، صفات و اعمال او مقیاس سنجش براى شخصیت تمام انبیاء خواهد شد.

از برخى احادیث موجود در منابع اهل سنّت استفاده مى شود که حضرت على(ع)، نزدیکترین شخص به پیامبر(ص) شناخته مى شدند. مثل حدیث مرغ بریان انس ابن مالک و حدیث برادرخواندگی پیامبر و علی و ... .
 

آغاز وجود همه ما از خاك بوده است؛ يا به دليل اينكه همه از آدم هستيم و آدم از خاك است، يا به خاطر اينكه تمام موادّ غذايى كه گوشت و پوست و استخوان ما از آن تشكيل شده از خاك گرفته مى شود، و بازگشت همه ما نيز مسلّماً به خاك خواهد بود و رستاخيز ما نيز از خاك صورت مى گيرد و اين دليل روشنى است بر مسأله معاد جسمانى. اين تعبير، هم پاسخى است به آنان كه معاد را غير ممكن مى شمردند و هم هشدارى است به طاغيان و متكبّران كه بدانند همه در آغاز خاك بودند و به خاك باز مى گردند و دگر بار از خاك برمى خيزند.

از ديدگاه قرآن، مسأله «معاد» از مسائلى است كه هميشه از زمان خلقت آدم(ع) در متن دعوت انبياء قرار داشته و در هر عصر و زمانى از سوى رسولان الهى تأكيد شده و همه اقوام با آن آشنايى داشته اند. مثلا مسيح(ع) در گاهواره به سخن درآمد كه: «سلام [خدا]، بر من در آن روز كه متولد شدم و آن روز كه مى ميرم و آن روز كه برانگيخته مى شوم». شعيب(ع) وقتى به نبوت رسيد فرمود: «اى قوم من! خدا را بپرستيد و به روز باز پسين اميدوار باشيد». يوسف(ع) نيز به قوم خود گفت: «من آيين قومى را كه ايمان به خدا ندارند و به سراى ديگر كافرند ترك گفتم».