آيات و روايات زيادي درباره اهمّيّت «نماز» وارد شده و ترك آن را از اسباب سقوط در دوزخ شمرده اند. طبق بیان قرآن گروهى از بهشتيان در ارتباطى كه از جايگاه خود با مجرمان دوزخى مى گيرند از ایشان سؤال مى كنند: چه چيز شما را به دوزخ فرستاد؟! آنها مى گويند: ما از نمازگزاران نبوديم ... و همواره روز جزا را انكار مى كرديم. علت اهمّيّت مسئله نماز به آن خاطر است كه نخستين چيزى كه از نامه اعمال به آن نگاه مى شود نماز است. نماز سرچشمه زاينده ايمان و ضامن بقاى آن است، و با ترك نماز اصل ايمان به تزلزل مى افتد.

بهترین شکل خضوع در برابر خدا عمل به بایدها و نبایدهای الهی است و تنها شارع دین اصل و کیفیت عبادات را برای بندگان وضع می کند و انسانها نیز به حکم بنده بودن باید مطیع و تسلیم امر پروردگار عالم باشند.
بستن دست‏ها در نماز چون هیچ دلیل معتبری ندارد، بدعت است و با حقیقت تسلیم در برابر خدا منافات دارد؛ بخارى و مسلم هرکدام یک روایت برای آن آورده اند که هر دو مرسل هستند و دلالت بر آن هم ندارند.
مذاهب اهل سنت در این حکم اختلاف دارند و روایات اهل بیت هم از این عمل نهی کرده است. اگر این عمل در زمان پیامبر(ص) مرسوم بود باید در آن اختلاف نمی بود.

امام صادق(ع) از امام علي(ع) روايت كرده كسي كه شب را به قيام و نماز بگذراند بسته به مدت بيداري در شب ثواب هايي مي برد. ‌اگر يك دهم شب را به عبادت بپردازد، معادل آنچه در شب رشد مى كند حسنه دريافت مي كند تا مي رسد به آنجا كه اگر تمام شب را به تلاوت قرآن و ركوع و سجود و ذكر مشغول باشد، خارج مي شود از گناهان مثل روزي كه از مادر متولد شده و ثواب هاي ديگري كه در تصور انسان نمي گنجد به او عطا مي كنند.

در کتب فقهی در آداب نماز باران آمده: «مردم پس از سه روز روزه، در روز سوم بيرون شهر رفته و دو ركعت نماز مانند نماز عید فطر می خوانند که در 9 قنوت دعاهايى در طلب باران می خوانند. پس از نماز عباى خود را پشت و رو کرده و رو به قبله صد بار تكبير مى گويد. سپس صد بار «سبحان الله» به سمت راست و صد بار «لا إله إلاّ الله» به سمت چپ مى گويد، سپس رو به مردم صد بار حمد خدا را مى گويد و مردم هم چنين مى كنند، آن گاه امام به اتفاق مردم دعا مى كند و آنان نیز آمين مى گويند».

از جمله مراكزى كه به نشر فرهنگ اسلامى كمك مي كند وجود مساجدي مانند مسجدالحرام، مسجدالنبي و مسجد كوفه است كه از مراكز مهمّ فرهنگى اسلام اند؛ چراكه با عبادت در آنها، دل و جان مسلمانان غرق نور و معنويّت شده و ارتباط فرهنگى با ساير مسلمين برقرار مي شود. اين مساجد از صدر اسلام و بعد از آن محل درس و بحث بوده‌ و علماى بزرگ در آنها به تعليم علوم و پرورش شاگردان پرداخته اند. به علاوه، وجود زيارتگاه هاى پيشوايان بزرگ اسلام وسيله خوبى براى مبادله اطلاعات و انتقال معلومات و مبارزه با تهاجم فرهنگ هاى بيگانه است.

از نظر شيعه و بلكه تمام مسلمانان «نماز» ستون دين، رابطه ميان انسان و خدا و معراج مؤمن است و موقعيت هيچ عبادتي به پايه آن نمى رسد و به نظر علماى شيعه انسان با ترك نماز، گناهكار و فاسق شمرده مي شود و احترامي ندارد، غيبتش جايز و اعتماد از او سلب مى گردد. ماهيت نماز از نظر شیعه از سه قسمت شرايط،‌ اجزاء و موانع تشكيل شده است.

فقهاى شیعه معتقدند در هر نمازى قنوت و دعا به آنچه نمازگزار بخواهد، مستحب است. شافعى نیز در کتاب «اختلاف» همین را گفته است.

شیعه بر این اعتقاد است که نماز عملی تعبدی است و در یک عمل تعبدی كسی حق تصرّف ندارد؛ تصرّف در چنین امری بدعت و حرام است. تنها شارع دین اصل و کیفیت عبادات را برای بندگان وضع می کند و انسانها نیز به حکم بنده بودن باید مطیع و تسلیم امر پروردگار عالم باشند. و از آنجا که پیامبر(ص) با دست باز نماز خوانده است، شیعیان نیز در راستای عمل به روش و سنت پیامبر - که بیان کننده شرع الهی است - نمازشان را با دست باز به جای می آورند. از این رو تکتف بعد از رحلت پیامبر(ص) در عمل عبادی نماز به وجود آمده است.

بهترین وسیله تقرب و محبوبیت بندگان به پروردگار، نماز است. امام صادق(ع) درباره عظمت نماز فرمودند: «سخن انبيا در قرآن اين است که حضرت مسيح(ع) مي گويد: خدا مرا به نماز توصيه كرد». امام صادق(ع) اين سخن را در جواب يكي از اصحابشان فرمودند و ادامه دادند: بهترين وسيله تقرب به پروردگار پس از معرفت خدا چيزي بالاتر از نماز نيست. معرفت جزء اصول اعتقادات است و بر اساس آن تقرب به وسيله نماز ممكن است.

از مصاديق بارز ذكر، نماز مخصوصاً نماز جمعه است. خدا به پيروان موسی(ع) فرمود: تورات و نماز را مدار نجات خود قرار دهيد و به آن تمسّك كنيد و به رهروان عيسی(ع) فرمود: انجيل و نماز را محور رهايي از خطر سازيد و به آن استمساك نماييد و به راهيان طريق رسول اكرم(ص) فرمود: قرآن و نماز را معيار آزادي از هر گزندي بدانيد و به آن اعتصام كنيد. از اين تعميم، بر مي ‏آيد كه پيام جهاني خداوند به تمام امّتها اين است كه كتاب آسماني و نماز، مدار نجات ‏اند.