خداوند در آیات مختلف قرآن، به شجاعت و پایمردی مومنان راستین و ترس گروهی از منافقان عصر پیامبر(ص) خصوصاً در جنگ های صدر اسلام اشاره کرده است. با دقت در آیات فوق استفاده می شود که سخنان وحشت انگیز بعضی از شیاطین که مسلمانان را از اجتماع لشکر قریش می ترساندند، نه تنها ترس و وحشتی در آنها ایجاد نکرد بلکه به ایمان و میزان توکل آنها افزود، چرا که ترس و جبن ریشه شیطانی دارد، در حالی که شجاعت دارای ریشه ایمان است و مومن نیز با اتکا به همین اصل و توکل بر قدرت خدا در همه صحنه ها پیروز می شود.

«ترس» در انسان از عوامل متعددي نشات می گیرد: اول: ضعف ايمان و سوء ظنّ به خدا؛ زيرا افراد با ايمان داراى توكّل و اميد به لطف خداوند و معتقد به وعده‏ هاى او هستند و چنين كسانى هرگز سست و زبون نخواهند شد. دوم: عدم آگاهى و جهل که در بسيارى از اوقات سبب ترس مى‏ شود، زیرا انسان از اشخاص و جانداران و موجوداتى كه درست آنها را نمى‏ شناسد مى‏ ترسد. سوم: بروز حوادث تلخ و ناگوار كه غالباً سبب مى‏ شود تا انسان ها به نوعى از ترس گرفتار شوند؛ زيرا اين حوادث تلخ ذهنيّت ‏هاى ترس‏ آلودى در انسان به وجود مى ‏آورد و ... .

«شجاعت» نقطه مقابل صفت رذیله «ترس» و مهمترین کلید پیروزی و اساسی ترین پایه سربلندی و عظمت انسان هاست. در واقع می توان گفت با استناد به روایات شجاعت معنای وسیع و گسترده ای دارد که از آن میان می توان به صبر، سخاوت، شجاعت در ميدان سياست، شجاعت در مسائل علمى و اظهار نظرات جديد منطقى و نوآوري ها، شجاعت در مقام قضاوت و داورى و ... اشاره کرد.

«ترس معقول» یا ترس از چیزهای خطرناك، يكى از پديده ‏هاى طبيعى و از نعمت ‏هاى بزرگ خداست و سبب نجات از خطراتى است كه انسان را تهديد مى ‏كند. در مقابل «ترس مذموم» آن است كه انسان از عواملى بترسد كه در خور ترسيدن نيست، مانند اینکه هر خطر موهومى را جدّى بگيرد و از هر دشمن خيالى وحشت كند، چنين ترسى مايه عقب ماندگى و شكست است. بايد دانست كه غالباً در زندگی نمي شود دست به كارى زد که هيچ گونه خطرى در آن وجود نداشته باشد، اینجاست که نقش شجاعت روشن مى ‏شود و آثار منفى رذيله ترس و جُبن خود را نشان مى ‏دهد.