قیامت «يَوْمُ الْحَقُ» و واقعيتى است كه به تمام آفرينش مفهوم مى دهد و اگر نبود، واقعيت اين جهان مفهوم نداشت. «يَوْمٌ مَشْهُودٌ» روزى است كه جن و انس و فرشتگان آن روز را مشاهده خواهند كرد. و «يَوْمٌ مَعْلُوم» است و معلوم بودن آن روز يا به «علم تفصيلى» است كه مخصوص خداست يا به «علم اجمالى» است به اینكه همه ما می دانیم چنين روزى را در پيش داريم و دلائل عقلي براى آن وجود دارد كه عالِم و عامى مى توانند اجمالا به آن دست يابند؛ و اضافه بر اين تمام پيامبران الهى از آن خبر دادند.

رابطه بسيار نزديكى ميان اعتقاد به آزادى اراده انسان و «مسائل اخلاقى» وجود دارد؛ بهین خاطر اديان الهى كه عهده دار تربيت نفوس و تهذيب اخلاق اند؛ سرسخت ترين مدافع آزادى بشرند.
در قرآن آياتى كه آزادى اراده انسان را تثبيت نموده و جبر را نفى مى كند بالغ بر صدها آيه مى شود.
اعتقاد به جبر و سلب آزادى انسان مى تواند عامل هرگونه بى بندوبارى اخلاقى باشد. به همین دلیل پيامبران الهى، و پيامبر اسلام(ص) قبل از هر چيز آزادى اراده انسان را تثبيت مى كردند.

در این سوره چهار بخش عمده وجود دارد: 1- نخست سخن از رسالت پیامبراسلام(ص) و قرآن مجید و هدف از نزول این کتاب بزرگ آسمانى و گروندگان به آن است. 2- بخش دیگرى از این سوره به رسالت سه نفر از پیامبران الهى می پردازد. 3- بخشى از این سوره، درباره آیات و نشانه هاى عظمت پروردگار در عالم هستى است. 4- بخش مهم دیگرى از این سوره درباره مسائل مربوط به معاد و چگونگى حشر و نشر و سؤال و جواب در روز قیامت و پایان جهان و بهشت و دوزخ سخن مى گوید.