امام می فرماید: عثمان خودش را سرپرست مسلمین مى دانست و اموال مسلمین را هر کجا که مى خواست خرج می کرد و هرچه را اراده مى کرد انجام مى داد و با مالى که همه مسلمین در آن مساوى بودند صله رحم مى کرد. علی(ع) مى فرماید: «عثمان دو پهلویش از پرخورى باد کرده، همواره بین آشپزخانه و دستشویى سرگردان بود، و دودمان پدرى او از بنى امیّه به پاخاستند و همراه او بیت المال را خوردند و برباد دادند».

عدالت جویى على(ع) ایجاب مى کرد که ثروت هاى کلانى که عمّال بنى امیّه در دوران عثمان به ناحق به چنگ آورده بودند، مصادره کرده و به بیت المال برگرداند و والیان اموی نیز تغییر یابند و ویژه خواری برای هیچ کس قائل نباشد. چنین مساله ای امثال طلحه و زبیر را که انتظار برخورداری از امکانات داشتند ناامید کرد. معاویه که از روحیّه دنیاپرستى طلحه و زبیر آگاه بود، پنهانى براى آنان نامه اى نوشت و آنها را تشویق به جنگ با امام(ع) کرد. طرح معاویه اثر کرد و آنان همراه با عایشه، جنگ جمل را به راه انداختند.

معاویه در بخشنامه اى به تمام کارگزارانش نوشت: هر کس چیزى از فضایل ابوتراب و اهل بیتش را نقل کند از امان ما خارج است و به دنبال این بخشنامه خطبا در تمام نقاط بر منابر به صورت علنى سبّ على(ع) مى کردند و از او بیزارى مى جستند و نسبت هاى ناروا به او و خاندانش مى دادند. هنگامى که عمربن عبدالعزیز دستور داد این بدعت زشت را ترک کنند، ضجّه و فریاد از اهل مسجد برخاست و به عمربن عبدالعزیز گفتند: «سنّت را ترک کردى، سنّت را ترک کردى!».

امیه فرزند عبد شمس برادر زاده ی هاشم بود. او که به عمویش شدیدا حسادت می کرد عمویش را مجبور کرد با او توافقی انجام دهد که هرکس در آن پیروز شود زمام امور را به دست گیرد و هاشم شرط  کرد هر کس محکوم شود مکه را به مدت 10 سال ترک کند. امیه محکوم شد و به سرزمین شام رفت. این قضیّه علاوه بر آن که ریشه دشمنى هاى این دو طایفه را به خوبى روشن مى کند، علل نفوذ امویان را در منطقه شام نیز مشخّص مى سازد.

یک سال قبل از مرگ معاویه، امام حسین(ع) به حج رفت. در این سفر جمعیّتى بیش از هفتصد نفر از انصار و بنی هاشم و اصحاب با تقوای رسول خدا گرد آورد و میان آنان خطبه اى ایراد کرد: «امّا بعد! همه شما دیدید، دانستید و شاهد بودید که این مرد طغیانگر (معاویه) با ما و شیعیان ما چه کرده است؟! ... و شما را به حقّ خداوند و پیامبر خدا(ص) و نسبتى که با پیامبرتان دارم، سوگند مى دهم که حادثه امروز را به مردم برسانید و ...و در شهرهایتان افراد مطمئنّ از مردم را دعوت کنید!».

واقعه حرّه در ذى الحجّه سال 63 هجرى واقع شد. پس از حادثه خونین کربلا و آگاهى مردم از ماهیّت یزید و اعلام قیام از سوى «عبداللّه بن حنظله » و برخى دیگر از صاحب نفوذان، انقلابى در مدینه آغاز شد و اهالی مدینه با خلع یزید از خلافت، خانه امیر او را محاصره کردند. یزید لشکر عظیمى فراهم ساخت. فرمانده سفاک یزید پس از محاصره مدینه، به قتل و غارت مدینه پرداخت و کشتار وسیعى را در این شهر به راه انداخت. در این فاجعه از بزرگان مهاجر و انصار هزار و هفتصد تن و از سایر مسلمین ده هزار تن به قتل رسیدند.

بنى امیّه در طول مدّتى که خلافت را غصب کردند، بدعت هاى فراوانى در دین اسلام و سنّت پیامبر(ص) ایجاد کردند به طوری که مانند زمان جاهلیّت، شخصیّت افراد بر محور ثروت و فرزندان دور مى زد؛ امتیازات قومى غوغا مى کرد؛ تبعیض هاى نابجا و ظالمانه خصوصا در تقسیم بیت المال و واگذاری پست ها صورت می گرفت؛ و پست و مقام ارزش ذاتی پیدا کرده بود و حاکمان تشنه حکومت بودند و... . امام حسین(ع) قیام کرد تا این بدعت ها را ریشه کن کرده و مردم را با سنّت پیامبر(ص) آشنا کند.

یکی از شرائطی که باعث تفاوت صلح و قیام امام حسن(ع) و امام حسین(ع) شد، تفاوت حاکمان بود. معاویه گرچه در باطن با یزید تفاوتی نداشت، اما مردى محافظه کار و مرموز بود و سعى مى کرد اعمال نارواى خود را در قالب هاى فریبنده و عوام پسند بریزد. ولی یزید آشکارا قوانین اسلام را زیر پا می گذاشت. گواه روشن این مطلب این است که: خود امام حسین(ع) بعد از برادرش امام حسن(ع) حدود ده سال در برابر معاویه صبر کرد و اقدام به مبارزه و جنگ ننمود.

امام حسین(ع) با هدف احیاى دین و سنّت فراموش شده رسول خدا(ص) قیام کرده و در نامه اى به جمعى از بزرگان بصره و هم چنین در سخنان متعدد، با اشاره به بدعت هاى موجود در جامعه، هدف خود را مبارزه با بدعت ها، مفاسد دستگاه بنى امیّه و رهایى اسلام از چنگال منافقان و دشمنان خدا بیان می کند.
امام در نامه اى به جمعى از بزرگان بصره به بدعت هاى موجود در جامعه اشاره کرده، و هدفش را از قیام بر ضدّ حکومت یزید، احیاى سنّت و مبارزه با بدعت ها معرّفى مى کند. مى فرماید: «وَ اَنَا اَدْعُوکُمْ اِلى کِتابِ اللّهِ وَ سُنَّةِ نَبِیِّهِ(صلى الله علیه وآله) فَاِنَّ السُّنَّةَ قَدْ اُمِیتَتْ وَ اِنَّ الْبِدْعَةَ قَدْ اُحْیِیَتْ، وَ اِنِ اسْتَمِعُوا قَوْلی وَ تُطِیعُوا اَمْرِی، اَهْدِکُمْ سَبِیلَ الرَّشادِ»؛ (من شما را به کتاب خدا و سنّت پیامبرش فرا مى خوانم؛ چرا که (این گروه) سنّت پیامبر را از بین برده و بدعت (در دین) را احیا کردند. اگر سخنانم را بشنوید و فرمانم را اطاعت کنید، شما را به راه راست هدایت مى کنم).