سوء ظن سرچشمه های متعددی دارد، مانند: آلودگى درون و برون: افرادى كه خود آلوده اند، ديگران را همچون خود آلوده مى پندارند. همچنين همنشينی با بدان و زندگی در محيط های آلوده، سبب ایجاد سوء ظن می شود. امام علی(ع) می فرمايند: «همنشينى با بدان سبب بدگمانى به نيكان مى شود». حسد، كينه توزى، تكبر، غرور و عقده حقارت از دیگر عوامل سوء ظن می باشد، که موجب می شود ديگران را، افرادی حقير، پست، آلوده و گنهكار حساب كند، تا آرامش كاذبى براى خويش فراهم نماید.

تمدن جدید و تکنولوژیک، بلای جان محیط زیست شده، آنچنان که راه هر گونه بازگشت را سد کرده و آینده بشر را مبهم ساخته است. مهمترین عامل آلودگی محیط زیست، استفاده از سوخت های فسیلی است که لازمه تداوم تمدن صنعتی است. در واقع نابودی محیط زیست بهایی است که بشر برای تغییر الگوی تمدن خود می پردازد. از این رو «جیمز هانس» می گوید: «گرم شدن آب و هوای کره زمین، فاجعه زیست محیطی است که می تواند باعث از هم گسیختگی شدید هر نظام زیست بومی طبیعی بشود». هم چنین گرم شدن کره زمین سبب بروز خشکسالی، قحطی، و... می شود.

«انتظار» براي فرد منتظر آثار مثبت زيادي دارد؛ خودسازى فردى و خود يارى هاى اجتماعى ثمره انتظار است. منتظران راستين وظيفه دارند هم به خويش بپردازند و هم مراقب حال يكديگر باشند. اثر مهم ديگر، حل نشدن در مفاسد محيط و عدم تسليم در برابر آلودگى هاست؛ هنگامى كه فساد فراگير می شود، گاه افراد پاك در يك بن بست سخت روانى فكر مى كنند كار از كار گذشته و ديگر اميدى به اصلاح نيست و اینجاست که تنها مسئله اميد بخش، انتظار اصلاح جهانی است.

در آيات 278 و 279 سوره «بقره» که مربوط به مسأله حرمت ربا می باشد، آغاز آيه خطاب به «مؤمنان» است و پايان آن نیز ترك رباخوارى را نشانه ايمان مى شمرد. این نحوه خطاب می تواند بدین دلیل باشد که چون قبل از نزول این آيات ربا خوارى ممنوع نشده بود، در ميان مردم رواج داشت و آلودگی آن زندگی شان را فرا گرفته بود. لذا خداوند مومنان را مخاطب قرار داده، از آنها می خواهد به ربا دست نیالایند.

حدود اسلامى نه تنها نشانه خشونت نيست؛ بلكه نشانه رأفت اسلامي است. به تأكيد روايات اجراى هر نوع حد يا تعزير از بارش چهل شبانه روز باران بهتر است. البته با توجه به اينكه بسياري از حدود شرعى با چهار شاهد يا چهار بار اقرار ثابت مى‌شود در روايات و تاريخ، يك مورد زنا كه با شهادت شهود ثابت شده باشد نداريم. ضمن این که اقرار نیز شرايطي دارد و بايد چهار بار اقرار در چهار مجلس جداگانه باشد و با این همه اگر قبل از اثبات جرم، متهم توبه كرد و آثار ندامت ظاهر شد حد اجرا نمي‌شود.

امام هادى(ع) در مورد جايگاه شخصيت انسان مى‌فرمايد: «كسى كه شخصيّتش برايش بى‌ارزش باشد از شرّ او در امان نباش». در عالم مادّه و عالم معنويّت، هر چيزى قيمتى دارد. اگر براى مقام انسانيت خود ارزش قائل باشيم آن را در مقابل شهوات زودگذر و مقامات بى‌ارزش دنيايى نمى‌فروشيم؛ ولى اگر ارزش خود را نشناسيم، شخصيت خود را مى‌فروشيم و از شرّ چنين انسانى بايد به خدا پناه برد؛ زيرا بخاطر مبلغ ناچيزى انسان مى‌كُشد و ارزشى براى خود و هم نوع خود قائل نيست.

لغت‌شناسان این معانی را برای رجس به کار برده‌اند: هر چیز بدبو، پلید، آلوده و نامتناسب با طبع انسان...؛ لذا رجس با آلودن روح آدمی سبب نقص شخص و دوری مردم از او می‌گردد و شامل هر گونه معصیت یا گرفتار آمدن در وسوسه‌های شیطان می‌شود.

حقيقت اخلاص آن است كه در نيّت انسان هيچ انگيزه اى جز انگيزه الهى حاكم نباشد. در روايات اسلامی تعبيرات لطيفى درباره حقيقت اخلاص و نشانه هاى مخلصين بيان شده است؛ از جمله این که: قلب و اعضای انسان مخلص تسلیم خداست. خير خود را در اختيار مردم مى گذارد و شرّ خود را باز مى دارد. در قلب او غیر خدا نیست. دوست ندارد او را به خاطر اعمال الهی اش بستایند. از تمام مخلوقات چشم برداشته و متوجّه خداوند شده است.
 

با توجه به «الف ولام جنس» كه بر سر كلمه «الرجس» آمده و معنى عموم را مى رساند، مفهوم آيه چنين است كه خداوند اراده كرده هر گونه و هر نوع از انواع آلودگى را از آنان دور سازد. با توجه به اينكه معنى «تطهير»، پاك ساختن است؛ تأكيد مجددى است بر مسأله نفى همه پليدى ها كه در جمله قبل آمده است و واژه «تطهيراً» كه به اصطلاح، مفعول مطلق است باز هم تأكيد ديگرى بر اين معنى است.

مصداق عبارت «اهل البيت» در آیه «تطهیر» پيامبر(ص)، على، فاطمه، حسن و حسين(ع) مي‌‌باشند. دليل آن چهار دسته روايت است که دسته ای مي گويد: آيه تطهير شامل همسران پيامبر(ص) نمي شود. يك دسته تاكيد دارد كه بعد از نزول این آيه، پيامبر(ص) چندین ماه هنگام نماز صبح كنار درب خانه فاطمه(س) می ایستاد و این آیه را قرائت مي‌فرمود و دسته چهارم که صراحتا مى گويد: اين آيه درباره رسول خدا(ص)، على، فاطمه، حسن و حسين(ع) نازل شده است.