هيچ كس نمى تواند اين حقيقت را انكار كند كه اغلب انسان ها وقتى غرق نعمت اند، ارزش آن را درک نمی کنند؛ آری این مصائب و بلایا به افراد نیکوکار و بدکار هر دو مى رسد؛ نیکوکاران آنچه به آنها مى رسد را مایه تذکر نعمت هاى پروردگارشان در ایام گذشته مى نمایند و این موضوع آنها را به شکرو صبر وا مى دارد و امّا بدکاران هنگامى که چنین آفاتى به آنها رسد، شرارتشان را درهم مى شکند و آنها را از معاصى و زشتى ها باز مى دارد.

امام علی(ع) در بیان انگیزه های انسان ها در حمد و ستایش الهی می فرماید: نخست تقاضاى افزایش و تکمیل نعمتهاى الهى، و دیگر اظهار تسلیم در مقابل قدرت و عزّت او، و سوّم تقاضاى حفظ و نگهدارى از معاصى به برکت الطاف او مى باشد. خداوند هر کس را هدایت کند، او گرفتار گمراهی نخواهد شد و هر کس را دشمن بدارد، نجات نخواهد یافت. ستایش خداوند سنگین ترین عمل در ترازوی سنجش اعمال و برترین گنج ذخیره شده است.

طبق آيه 69 سوره نساء، افراد مشمول نعمت الهي؛ «پيامبران»، «صديقين»، «شهداء» و«صالحين»، هستند که هريک از اين افراد مرحله و وظيفه اي براى ساختن يک جامعه انسانى سالم، برعهده دارند. لذا همه روزه در سوره حمد مي خواهيم در هر مقطع زمانى، در يکى از اين خطوط، انجام وظيفه کنيم و رسالت خويش را ادا نمائيم.

خداوند در رابطه با پاداش عظیم مومنان می فرماید: «هیچ کس نمى داند چه پاداشهاى مهمى که مایه روشنى چشمها مى گردد براى آنها نهفته شده است». «قرّة» از ماده «قرّ» به معنى خنکى است، و از آنجا که اشک شوق سرد و خنک است، تعبیر به «قرّة أَعین» کنایه از نهایت خوشحالى است که اشک شوق را به دنبال دارد. از سویی تعبیر به «قُرَّةِ أَعْیُن» بدون اضافه به «نفس» اشاره دارد این نعمت هاى الهى که براى سراى آخرت، به عنوان پاداش مؤمنان راستین تعیین شده،  مایه روشنائى چشم همگان مى گردد.

حدود چهل نعمت در سوره نحل بیان شده ، از جمله: آفرینش آسمان و زمین، آفرینش چهارپایان و منافع حیوانات ؛ هدایت به صراط مستقیم؛ نزول باران و تهیه آب آشامیدنى از آن و پرورش مراتع و چراگاهها و روئیدن زراعت و زیتون و نخل و انگور و انواع میوه ها به برکت آن؛ تسخیر شب و روز، خورشید و ماه و ستارگان و تسخیر دریاها براى استفاده از گوشت و جواهرات آن و حرکت کشتى ها بر سینه آبها؛ آفرینش کوهها و نهرها و راههاى ارتباطى؛ شیر گوارا و میوه ها و عسل؛ همسر و فرزند و رزق و روزی و نعمت اعضا و جوارح و... .

در قسمت اول سوره بلد، بعد از ذکر سوگندهاى پرمعنائى، اشاره به توأم بودن زندگى انسان در عالم دنیا با مشکلات و رنج شده؛ در بخش دیگر به برخی از نعمت هاى الهى و ناسپاسى انسان اشاره شده؛ در آخرین بخش این سوره، مردم را به دو گروه «اصحاب المیمنة» و «اصحاب المشئمة» تقسیم کرده، و سرنوشت آنها را بیان مى کند.

قرآن کریم به مومنین دستور می دهد که توبه شان مانند نصوح باشد. یعنی توبه ای که از هر نظر خالص باشد و شخص توبه کننده، به هیچ وجه بازگشت به گناه نکند.
 «توبه نصوح»، پنج ثمره بزرگ دارد: 1- بخشودگى سیئات و گناهان. 2- ورود در بهشت پر نعمت الهى.3- عدم رسوائى در آن روز که پرده ها کنار مى رود و حقایق آشکار مى گردد. 4- نور ایمان و عمل آنها از پیشاپیش و سمت راست آنها حرکت مى کند و مسیر آنها را به سوى بهشت روشن مى سازد. 5- توجهشان به خدا بیشتر مى گردد.

در قرآن کریم مرگ در شمار نعمت هاى الهى ذکر شده است، زیرا دنیا با تمام نعمت هایش براى مؤمن زندان است، و خروج از این دنیا، برای او آزادی را به ارمغان می آورد، گذشته از این، زندگی طولانی نیز باعث فرسودگی جسم می شود که از این نظر بسیار ملال آور است، علاوه بر آن مرگ سبب مى شود جا براى نسل هاى آینده گشوده شود و نوع انسان طى نسل ها، تداوم و تکامل یابد و از این گذشته، نعمت هاى فراوان الهى، گاه براى گروهى مایه غفلت و بى خبرى مى شود و یاد مرگ پرده هاى غفلت را مى درد.

طبق آیه 26 سوره الرحمن تمام کسانى که بر روى زمین زندگى مى کنند، فانى مى شوند. این فنا نه به معنى فناى مطلق، که دریچه اى است به عالم بقا و گذرگاهى است به سراى جاویدان و از نعمتهای الهی است و دنیا با تمام نعمتهایش، زندان مؤمن و خروج از این دنیا، آزادی از این زندان تنگ و تاریک است. در واقع با این تذکر، انسان را از دلبستگی به دنیا باز می دارد.